ماده های مهم مالیات بر ارزش افزوده

جهت سازماندهی امور حسابداری باید با ماده‌های مهم مالیات بر ارزش افزوده آشنا شوید؛ این ماده‌ها توسط سازمان امور مالیاتی کشور صادر می‌شوند. بر اساس ماده های مهم مالیات بر ارزش افزوده خرید و فروش یا صادرات و واردات کالاها با پرداخت مبلغ مشخصی مالیات همراه است. مالیات بر ارزش افزوده شامل 3 نوع درآمد، تولیدی و مصرفی است. در حال حاضر میزان مالیات بر ارزش افزوده به شکل 9 درصد (مجموع مالیات و عوارض) قیمت کالا یا خدمات محاسبه می‌شود. همچنین دریافت/خرید برخی خدمات یا کالاها از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف است. در ادامه همراه ما باشید تا شما را جهت محاسبه مالیات بر ارزش افزوده راهنمایی کنیم.

آشنایی با مالیات بر ارزش افزوده

پیش از معرفی ماده‌های مهم مالیات بر ارزش افزوده باید با تعریف این اصل آشنا شوید. مالیات بر ارزش افزوده به معنای اختلاف ارزش کالا یا خدمات ارائه شده با ارزش کالا یا خدمات اولیه است. تولید کنندگان، فروشندگان، خریداران و… در مراحل گوناگون تولید یا خرید یک محصول (یا دریافت کالا) مبلغ مشخصی را به عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت می‌کنند. میزان نرخ این نوع مالیات از سوی دولت (سازمان امور مالیاتی کشور) تعیین می‌شود و در تمام زمینه‌های ارائه خدمات رفاهی، بهداشتی، فروشگاهی و… قابل تعریف است.

جهت درک بهتر مفهوم ماده های مالیات بر ارزش افزوده بهتر است که این موضوع را همراه با یک مثال واقعی آموزش ببینید. به عنوان نمونه تمام مراحل تولید یک پیراهن مردانه را (شامل که خرید پارچه، دوخت و…) را در نظر بگیرید. برای این کار فرد خیاط مقدار پارچه مورد نظر را همراه با مالیات ارزش بر افزوده خریداری می‌کند. در مرحله بعدی فرد فروشنده‌ این لباس آماده شده را همراه با مالیات بر ارزش افزوده تهیه می‌کند و در ویترین فروشگاه خود قرار می‌دهد. در نهایت فرد خریدار ضمن پرداخت مبلغ مشخص (که حاوی مالیات بر ارزش افزوده است) لباس مورد نظر را خریداری می‌کند.

معرفی ماده‌های مهم مالیات بر ارزش افزوده

برای سازماندهی امور حسابداری باید با ماده های مهم مالیات بر ارزش افزوده آشنا باشید. این ماده‌های اساسی از سوی سازمان امور مالیاتی کشور صادر می‌شوند و تمام صنف‌های فروشگاهی، تولیدی، خدماتی و… موظف به رعایت آن‌ها هستند. ماده‌های اصلی مالیات بر ارزش افزوده را می‌توان در موراد زیر خلاصه کرد:

ماده 1: قوانین مالیات بر ارزش افزوده شامل تمام حوزه‌های واردات کالا، فروش محصولات، ارائه خدمات و… می‌شود.

ماده 4: انجام هر نوع معامله (نقدی یا غیرنقدی) و عرضه کالا به شیوه‌های گوناگون شامل پرداخت این نوع معامله است.

ماده 9: در صورت انجام‌ هر نوع معامله معاوضه‌ای، هر یک از طرفین مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هستند.

ماده 10: پرداخت مالیات بر ارزش افزوده باید در 4 دوره (هر دوره 3 ماه یا یک فصل خواهد بود) انجام شود‌.

ماده 12: بر اساس این ماده فروش برخی محصولات (یا ارائه محصولات) به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده نیازی ندارد.

ماده 13: صادر کردن برخی محصولات به خارج از کشور (گمرک) بدون پرداخت مالیات بر ارزش افزوده انجام خواهد شد.

ماده 15: این ماده ماخذ محاسبه مالیات بر ارزش افزوده برای واردات کالاها از خارج به داخل کشور را تعریف می‌کند.

ماده 16 و 17: این 2 ماده میزان اعتبار مالیاتی و نرخ مالیات بر ارزش افزوده برای صنف‌های گوناگون را تعیین می‌کنند.

ماده 18: بیان قوانین مربوط به ثبت نام در سازمان نظام مالیاتی کشور و وارد کردن اطلاعات لازم

ماده 19: صادر کردن صورتحساب در هنگام ارائه خدمات یا فروش محصولات به خریداران

ماده 20: دریافت مالیات بر ارزش افزوده از طرفین معامله توسط سامانه مودیان

ماده 22: در صورتی که یک صنف ماده‌های مهم مالیات بر ارزش افزوده را رعایت نکند، مشمول پرداخت جریمه خواهد بود.

ماده 23: محاسبه جریمه پرداخت دیرهنگام مبلغ مالیات بر ارزش افزوده ( 2 درصد مبلغ کل به ازای هر ماه تأخیر)

ماده 26: ارائه قوانین لازم جهت ارائه اسناد و مدارک مالیاتی به ماموران مربوطه

ماده 29: افراد پس از ابلاغ برگه مالیات حداکثر 20 روز فرصت‌ دارند تا هزینه مورد نظر را پرداخت کنند.

ماده 33: قوانین مرتبط با بخشودگی جریمه‌های مالیاتی و اعتراض به مبلغ مالیات بر ارزش افزوده

ماده 42: تعریف مالیات بر ارزش افزوده جهت انتقال خودرو ( برای خودروهای وارداتی حدود بک درصد قیمت فروش کارخانه است).

ماده 43: تعریف مالیات بر ارزش افزوده برای ارائه خدمات خاص

ماده 45: تعریف میزان عوارض‌ مربوط به خروج از کشور

بیشتر بخوانید: آموزش حسابداری

معرفی انواع مالیات بر ارزش افزوده

پس از یادگیری ماده‌های مهم مالیات بر ارزش افزوده باید با انواع این مالیات آشنا شوید. با در نظر گرفتن مقررات اعلام شده از سوی سازمان امور مالیاتی کشور، می‌توان انواع مالیات بر ارزش افزوده را در 3 دسته زیر خلاصه کرد:

• مالیات بر ارزش افزوده درآمد: جهت محاسبه مالیات بر فروش کالاها باید هزینه‌های جانبی (مانند استهلاک، دستمزد نیروی کار و…) را در نظر داشته‌ باشید. حسابداران مالیات بر ارزش افزوده درآمد را با توجه به میزان فروش کالاها محاسبه می‌کنند.
• مالیات بر ارزش افزوده مصرفی: حسابداران جهت محاسبه این مالیات تمام هزینه‌ها و مخارج ناخالصی را کنار می‌گذارند و مالیات بر مصرف نهایی را محاسبه می‌کنند. مالیات بر ارزش افزوده مصرفی تنها شامل اصنافی می‌‌شود که خدمات یا کالاهای مصرفی را ارائه می‌دهند.
• مالیات بر ارزش افزوده تولیدی: قوانین مالیات بر ارزش افزوده تولیدی در تمام مراحل مربوط به تولید و توزیع محصولات محاسبه می‌شود. تمام انواع کالاهای سرمایه‌ای و مصرفی جهت محاسبه این نوع مالیات در نظر گرفته می‌شوند.

مالیات بر ارزش افزوده چند درصد است و چگونه محاسبه می‌شود؟

پس از بررسی ماده‌های مهم مالیات بر ارزش افزوده باید با نرخ این نوع مالیات در امور حسابداری کشور آشنا شوید. تا سال 1400 شمسی صنف‌های گوناگون موظف به پرداخت 3 درصد عوارض  و 6 درصد مالیات بوده‌اند؛ از سال 1400 به بعد این قانون به شکل 9 درصد (برای تمام کالاها) محاسبه می‌شود. با این وجود محاسبه مالیات بر ارزش افزوده برای برخی محصولات کمی متفاوت است؛ به عنوان نمونه‌ واردات گندم، گوشت قرمز، گندم و… با 1 درصد مالیات بر ارزش افزوده انجام می‌شود. همچنین فروش با واردات برخی محصولات نیازی به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده ندارد (از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند).

سازمان‌های تجاری جهت محاسبه و پرداخت مالیات بر ارزش افزوده 9 درصد از روش تفریقی غیرمستقیم (اعتباری یا صورت حسابی) استفاده می‌کنند. به عنوان نمونه هر کارگاه تولیدی جهت خرید مواد اولیه مورد نیاز علاوه بر قیمت کالاها باید مبلغ مالیات بر ارزش افزوده را نیز پرداخت کند‌. همچنین صاحب این کارگاه در هنگام فروش کالاهای خود باید‌ مبلغی با عنوان مالیات بر ارزش افزوده را از خریداران دریافت کند. در این مثال میزان هزینه مالیات بر ارزش افزوده‌ای که که کارگاه باید به سازمان امور مالیاتی کشور بپردازد برابر با تفاضل مالیات پرداختی (خرید کالاهای اولیه) با مالیات دریافتی (فروش کالاهای نهایی) خواهد بود.

مبادله چه کالاهایی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف است؟

بر اساس سازمان امور مالیاتی کشور خرید، فروش، واردات و… برخی محصولات نیاز به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده ندارد. مهم‌ترین کالاهایی که از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

• تجهیزات موجود در صنایع نظامی، دفاعی، هوانوردی و اطلاعاتی
• اقلام مربوط به توانبخشی و واکسیناسیون انسان یا دام
• تمام صنایع دستی کشور مانند قالی بافی
• تمام محصولاتی که یک فرد جهت استفاده شخصی خود وارد کشور می‌کند.
• تمام دام‌های حلال گوشت به همراه اقلام مصرفی آنها
• مواد مورد نیاز جهت انجام فعالیت‌های کشاورزی مانند سم، نهال، کود و…
• تمام انتقال‌های که از/ به صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه انجام می‌شوند.
• شمش‌های طلا و صورت‌حساب‌های کاغذی با پشتوانه طلا
• هرگونه اقلام کاغذی مانند مجله، روزنامه، دفتر تحریر و…

بیشتر بخوانید: نرم افزار لوازم تحریر دشت همکاران سیستم

خدماتی که از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند

با در نظر گرفتن قوانین سازمان امور مالیاتی کشور ارائه برخی خدمات نیازی به پیروی از ماده‌های مهم مالیات بر ارزش افزوده ندارد. مهم‌ترین خدماتی که از از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند را می‌توان در موارد زیر‌ خلاصه کرد:

• حمل و نقل انسان یا بار با هر یک از شیوه‌های هوایی، جاده‌ای و ریلی در مسیرهای درون مرزی با برون مرزی
• ابطال یا صادر کردن واحدهای سرمایه از صندوق‌های سرمایه‌گذاری
• خرید یا فروش اوراق بهادار در بازارهای بورس یا خارج بورس
• ارائه تمام خدمات بهداشتی شامل اقدامات درمانی‌، پیشگیری، حمایتی و…
• خدمات مربوط به انتشار یا توزیع روزنامه
• ارائه خدمات عملیاتی در بانک‌ها و مراکز قرض الحسنه معتبر
• تمام خدماتی مربوط به بیمه شامل بیمه تامین اجتماعی، بیمه زمین‌های کشاورزی و…
• ارائه خدمات رفاهی در مراکز اقامتی مانند مهمان پذیر و هتل

سخن پایانی

ماده‌های مهم مالیات بر ارزش افزوده یکی از اساسی‌ترین مواردی هستند که هر حسابدار جهت سازماندهی امور مالی و مالیاتی باید یاد بگیرد. انواع مالیات بر ارزش افزوده شامل تولیدی، مصرفی و درآمد است که از سوی سازمان امور مالیاتی کشور صادر می‌‌شود. در کشور ایران مالیات بر ارزش افزوده به شکل 9 درصد قیمت کل کالا یا خدمات است. با این وجود معامله تعدادی از کالاها یا ارائه برخی خدمات نیازی به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده ندارد. جهت دریافت راهنمایی برای محاسبه نرخ مالیات بر ارزش افزوده با کارشناسان موسسه‌ نقش جهان در ارتباط باشید.

سوالات متداول

• ماده‌های مهم مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

این ماده‌های از سوی سازمان امور مالیاتی کشور صادر می‌شوند و نرخ مالیات پرداختی برای ارائه خدمات یا معامله کالاها را نشان می‌دهند.

• سازمان امور مالیاتی کشور چند نوع مالیات بر ارزش افزوده را صادر کرده است؟

انواع مالیات بر ارزش افزوده را می‌توان در 3 دسته تولیدی، مصرفی و درآمد تقسیم‌بندی کرد.

• چه کالاها و خدماتی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند؟

ارائه خدمات حمل‌ونقل، درمانی، آموزشی، رفاهی و… یا معامله محصولات کشاورزی، دام، شمش طلا، صنایع دستی و… از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف است.

• نرخ مالیات بر ارزش افزوده در صنف‌های گوناگون چند درصد است؟

در کشور ایران پرداخت مالیات بر ارزش افزوده به شکل 9 درصد قیمت خدمات یا کالای مورد نظر محاسبه می‌شود.